Bạn bắt đầu một ngày mới với một kế hoạch rõ ràng. Bạn biết chính xác những gì mình muốn hoàn thành trong ngày và đã lập ra các bước hành động cụ thể. Bạn cũng đã sắp xếp đủ nhân viên để thực hiện các kế hoạch đó. Mọi thứ dường như diễn ra suôn sẻ, và bạn cảm thấy tự tin và đạt được mục tiêu. Rồi bỗng nhiên, thảm họa ập đến.

• Bạn mở cửa hàng và phát hiện đường ống bị vỡ, khiến nước tràn ngập khắp nơi.

• Nhà cung cấp của bạn bị ảnh hưởng bởi bão tuyết, khiến hàng hóa không thể đến đúng hẹn.

• Một số nhân viên nghỉ ốm, làm bạn thiếu hụt nhân lực để vận hành cửa hàng.

• Đại dịch bùng phát và chính quyền địa phương yêu cầu bạn thay đổi cách thức kinh doanh vô thời hạn.

Dù là thảm họa gì, nó sẽ xảy ra vào một lúc nào đó. Không có kế hoạch chi tiết nào có thể cứu bạn nếu bạn không biết cách xoay chuyển tình thế và biến sự gián đoạn thành cơ hội. Cuộc khủng hoảng COVID đã dạy chúng ta rằng:

1. Tư duy linh hoạt và đổi mới đã cứu hàng ngàn doanh nghiệp.
2. Sợ hãi, hoảng loạn và cứng nhắc đã làm hàng ngàn doanh nghiệp khác thất bại.

Nhóm đầu tiên không phải là thông minh hơn hay may mắn hơn, mà là họ sẵn sàng biến hoàn cảnh khó khăn thành động lực để thay đổi và phát triển. Trong khi đó, nhóm thứ hai bị tê liệt vì kế hoạch của họ đã tan vỡ.

Một số chuyên gia cho rằng các nhà điều hành nên tìm kiếm mặt tích cực trong sự gián đoạn, và các nhà quản lý rủi ro cần nhắc nhở họ về điều này. Sự gián đoạn ban đầu có thể trông như một điều tiêu cực, nhưng đôi khi nó có thể dẫn đến những thay đổi tích cực (Hodge, 2019).

Trong bài viết trên Tạp chí Quản lý Rủi ro, Hodge chỉ ra những điểm yếu của các doanh nghiệp trước sự gián đoạn. Ông cho rằng nhiều chủ doanh nghiệp không phát triển khả năng “phát hiện sự gián đoạn” trong tổ chức, nên họ không nhận ra những thay đổi sắp diễn ra trên thị trường. Đa phần các chủ doanh nghiệp không trao quyền, khuyến khích hoặc khen thưởng sự gián đoạn. Những người chấp nhận rủi ro thường bị coi là những cá nhân tách biệt, không tuân theo quy tắc và không được coi là hình mẫu. Các chủ doanh nghiệp thường vây quanh mình những người có suy nghĩ giống họ, không muốn ai đó gây rối hoặc đổi mới, mà chỉ muốn những người thực hiện theo kế hoạch sẵn có. Chính vì vậy, họ bị bất ngờ khi sự gián đoạn xảy ra, vì không ai trong tổ chức của họ tìm kiếm hoặc chuẩn bị cho điều đó.

Điều mà các chủ doanh nghiệp cần hiểu là sự gián đoạn không phải là một sự kiện hiếm hoi. Nó là một phần liên tục của thị trường ngày nay. Sự gián đoạn thúc đẩy nhiều đổi mới trong kinh doanh, và việc có thể tận dụng sự gián đoạn là rất quan trọng cho sự tồn tại và thành công lâu dài của doanh nghiệp.

“Sự gián đoạn không phải là một sự kiện đơn lẻ mà là một quá trình diễn ra theo thời gian, đôi khi nhanh chóng và hoàn toàn, nhưng đôi khi lại chậm và không đầy đủ” (Wessel & Christensen, 2012).

Là chủ doanh nghiệp trong thế giới hiện nay, bạn phải luôn cảnh giác với các mối đe dọa và thay đổi trên thị trường. Dù sự gián đoạn đến từ bên trong hay bên ngoài, bạn cần luôn chuẩn bị sẵn ‘KẾ HOẠCH B’. Điều này có nghĩa là bạn phải thiết lập các hệ thống và quy trình để theo dõi và chủ động trước những gián đoạn sắp xảy ra. Bạn cần có những nhân viên sẵn sàng chấp nhận rủi ro và đổi mới, loại bỏ những phức tạp không cần thiết và luôn cởi mở với những cơ hội mới. Nhiều tổ chức hiện đại như Nike, Google, và Amazon đã áp dụng văn hóa này. So sánh với Sears, Barnes & Noble, và Blockbuster, kết quả cho thấy sự khác biệt rõ rệt. Điều này không có nghĩa là Nike, Google, và Amazon không gặp thất bại, nhưng họ đã xây dựng một văn hóa đổi mới và linh hoạt. Chính sự thay đổi tư duy và tập trung vào nhu cầu của người tiêu dùng đã thúc đẩy họ, chứ không phải các kế hoạch dài hạn bám đầy bụi trên kệ.

Các công ty tiên phong trong sự đột phá không chỉ tìm kiếm mà còn chủ động gây ra sự gián đoạn trong hoạt động kinh doanh của mình. Họ rất hiểu rõ khách hàng và đối thủ cạnh tranh, sẵn sàng chấp nhận rủi ro và đánh giá kết quả. Họ biết khi nào cần xoay chuyển hướng đi để THÍCH ỨNG.

“Xoay chuyển hướng đi có nghĩa là thay đổi cơ bản chiến lược của doanh nghiệp khi bạn nhận ra sản phẩm hoặc dịch vụ hiện tại không đáp ứng được nhu cầu của thị trường” (Agrawal, 2020). Trong bài viết trên Forbes, tác giả đã chỉ ra những điều cần làm để chuyển hướng thành công:

1.  Tập trung vào khách hàng và nhu cầu của họ.
2. Điều chỉnh các tính năng của sản phẩm để đáp ứng nhu cầu đó.
3. Có chiến lược và điều chỉnh những thay đổi sao cho phù hợp với mục tiêu của tổ chức mà không từ bỏ tầm nhìn ban đầu.
4. Nói ngôn ngữ của khách hàng và đặt mình vào vị trí của họ.
5. Theo dõi đối thủ cạnh tranh, không bắt chước mà hãy dẫn đầu.

Điều này không có nghĩa là bạn nên bỏ qua việc lập kế hoạch chi tiết và thiết lập các mục tiêu quan trọng cho doanh nghiệp của mình. Tuy nhiên, đây là lời nhắc nhở rằng bạn cần phải luôn siêng năng và linh hoạt. Hãy sử dụng sự gián đoạn hoặc thảm họa như một cơ hội để doanh nghiệp phát triển. Không ai nói rằng việc phát triển sẽ dễ dàng hoặc không gặp khó khăn.

Năm 1785, nhà thơ người Scotland Robert Burns đang cày ruộng thì vô tình phá hỏng tổ chuột. Tổ chuột rất quan trọng cho sự sống sót của chúng trong mùa đông, nhưng vị trí của nó không an toàn. Từ sự việc này, Burns đã lấy cảm hứng để viết bài thơ “To A Mouse” ngay tại chỗ. Trong bài thơ này, câu nói nổi tiếng của Burns vẫn còn vang vọng sau ba thế kỷ.

Ông viết: “Những kế hoạch tốt nhất của chuột và người thường đi chệch hướng.” Vì vậy, hãy luôn chuẩn bị sẵn sàng, tỉnh táo và linh hoạt.