Dạo gần đây có nhiều người hỏi tôi về Coaching khá nhiều. Và quả thật Coaching là một công việc vẫn còn mới bắt đầu chớm nở tại Việt Nam, cho nên để tìm tài liệu tiếng Việt viết về nó thì gần như là bằng không.

Coaching (khai vấn) hiện vẫn còn là một ngành nghề khá mới mẻ tại Việt Nam và chỉ mới bắt đầu phát triển mạnh trong 5 năm trở lại đây. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu của Liên Đoàn Coach Quốc Tế (International Coach Federation – ICF) thì đây là ngành có tốc độ phát triển nhanh thứ hai chỉ sau công nghệ thông tin, và là một trong những đầu tư mang lại lợi nhuận cao nhất mà cá nhân/tổ chức nhận được khi chọn sử dụng dịch vụ khai vấn.

Coaching (Khai vấn) Là Gì? Vai trò Của Coach (Nhà Khai Vấn) Là Gì?

ICF định nghĩa coaching (khai vấn) là “mối quan hệ hợp tác, sáng tạo, khơi gợi suy nghĩ giữa coach (nhà khai vấn) và khách hàng, nhằm truyền cho khách hàng cảm hứng để đạt được tiềm năng tối đa của họ trong cuộc sống và công việc.”

Nghe có vẻ phức tạp bạn nhỉ? Một cách nghĩ đơn giản hơn đó là hình ảnh của người tài xế (là tôi – coach của bạn) và khách hàng (chính là bạn). Bạn là người nói cho tôi biết đích đến của bạn là gì (mục tiêu bạn muốn đạt được) và tôi sẽ đồng hành cùng bạn để đưa bạn đến đích đến cuối cùng.

Tôi có một niềm tin rằng tất cả mọi người đều có thể tìm ra câu trả lời ở bên trong chính mình cho vấn đề họ đang gặp phải. Bạn chính là người hiểu rõ bạn nhất và tôi tin rằng bạn có đủ năng lực và khả năng xoay sở để tìm ra giải pháp cho chính mình.

Dựa trên nền tảng này, nhiệm vụ của coach đó là:

• Giúp bạn hướng vào bên trong mình để khám phá, làm rõ và xác định mình muốn đạt được điều gì trong cuộc sống.
• Khuyến khích bạn tự khám phá, tìm hiểu và nâng cao nhận thức về bản thân mình thông qua những câu hỏi mở và khơi gợi.
• Tạo ra một môi trường an toàn, cởi mở để bạn có thể chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ của mình.
• Cùng với bạn lên kế hoạch hành động để đạt được mục tiêu của mình.
• Phản hồi chân thật cho bạn về những gì mà nhà khai vấn quan sát được từ bạn. Hãy yên tâm rằng tôi sẽ là một trong số ít những người trong cuộc đời bạn nói cho bạn những điều không ai dám nói với mục đích giúp bạn tốt hơn.
• Đảm bảo rằng bạn là người chịu trách nhiệm 100% cho cuộc đời của mình.
• Đồng hành cùng bạn trong quá trình bạn hiện thực hóa mục tiêu của mình. Yên tâm, bạn sẽ không phải bước đi một mình trên chặng hành trình này đâu

Những Lĩnh Vực Mà Khai Vấn Có Thể Giúp Bạn

Trước tiên bạn cần hiểu rõ rằng bạn là người quyết định mục tiêu mà mình muốn đạt được cho mỗi buổi khai vấn (hãy nhớ lại hình ảnh tài xế mà tôi nói ở trên), coach sẽ không quyết định đích đến của bạn (bạn đã bao giờ thấy người tài xế nào ép bạn phải đi đến đâu chưa? Và chắc hẳn nếu có thì bạn cũng sẽ muốn xuống xe ngay lập tức đúng không!).

Với kinh nghiệm 5 năm hành nghề của tôi, thì đây là những lĩnh vực mà khai vấn (coaching) có thể giúp bạn:

• Đưa ra một lựa chọn cho con đường của riêng mình.
• Xác định mục tiêu mình muốn đạt được và thiết lập kế hoạch hiện thực hóa mục tiêu.
• Khám phá bản thân để hiểu rõ chính mình hơn.
• Nâng cao hiệu quả làm việc của mình (quản lý thời gian: quản lý năng lượng và quản lý sự tập trung).
• Xác định công việc phù hợp với bản thân của mình và kế hoạch để nắm bắt công việc đó.
• Phá vỡ những niềm tin hạn chế đang cản trở bạn tiến đến mục tiêu của mình.
• Quản lý cảm xúc của bản thân.
• Nâng cao chất lượng mối quan hệ với chính bản thân mình.
• Tư duy tích cực hơn, loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực.
• Khám phá ra “Tiếng gọi bên trong mình” và theo đuổi “tiếng gọi” ấy.
• Cân bằng giữa công việc và cuộc sống.
• Thăng tiến hơn trong sự nghiệp của mình.
• Xác định những giá trị cá nhân mà mình sẽ sống cả đời với nó.

Nếu bạn thấy rằng mình đang muốn đạt được một trong những mục tiêu trong danh sách ở trên, hãy cân nhắc đến khai vấn.

Nếu đọc tới đây bạn đã cảm thấy mình rất muốn khai vấn rồi thì tôi vẫn khuyến khích bạn nên tiếp tục đọc hết để thật sự hiểu rõ về quá trình khai vấn.

Khai Vấn Sẽ Phù Hợp Với Bạn Nếu Bạn…

• Thích cảm giác mỗi sáng thức dậy được cảm thấy hưng phấn và hiểu được tại sao mình lại chọn bước đi trên con đường này.
• Có một ước mơ nhưng lại cảm thấy ước mơ này quá lớn và một mình mình không thể thực hiện được.
• Biết rằng mình không muốn tiếp tục sống cuộc sống vô nghĩa như hiện tại nữa và thay vào đó là một cuộc đời đầy ý nghĩa.
• Biết rằng tuổi trẻ chỉ có một lần trong đời và phải sống sao cho không hoài, không phí tuổi trẻ của mình.
• Biết rằng mình có những “rào cản” tiến đến mục tiêu của mình và đã sẵn sàng vượt qua nó.
• Khao khát làm một điều gì đó khác biệt nhưng lại không biết nó là gì và làm sao để đến được đó.
• Đang phân vân giữa những lựa chọn và cần phải ra quyết định để tiến về phía trước thay vì mắc kẹt giữa ngã ba đường.
• …

Nếu câu trả lời của bạn là “Có”, thì có lẽ đó là lý do mà khai vấn sẽ phù hợp với bạn.

Đến với khai vấn (coaching), bạn sẽ được:

1. Một môi trường tĩnh lặng để tập trung vào bản thân mình, từ đó đưa ra những lựa chọn xuất phát từ mong muốn bên trong của mình.
2. Một môi trường an toàn, không phán xét để có thể thoải mái chia sẻ suy nghĩ của mình.
3. Hai cái đầu thì luôn tốt hơn một cái đầu. Khai vấn sẽ giúp bạn đưa ra những giải pháp cho thử thách mình đang gặp phải, nhờ đó giúp bạn hiện thực hóa mục tiêu của mình.
4. Không ai có thể thành công một mình cả. Bạn sẽ nhận được sự hỗ trợ, khích lệ, động viên từ coach của bạn. Mỗi khi bạn thành công, tôi sẽ ở đó để cùng ăn mừng với bạn. Mỗi khi bạn gặp thất bại, tôi sẽ ở đó để cùng bạn biến thất bại thành bài học kinh nghiệm.

Phân Biệt Khai Vấn Và Các Ngành Nghề Khác

Để hiểu rõ hơn về khai vấn, bạn cần phải hiểu rõ sự khác biệt của nó với các ngành nghề khác.

• Tư vấn (consulting): Thường là một cá nhân có kinh nghiệm, kiến thức và chuyên môn trong một lĩnh vực nào đó và được cá nhân hay tổ chức mời về để tư vấn cho họ. Thông thường thì nhà tư vấn sẽ là người chẩn đoán vấn đề, đưa ra giải pháp và đôi lúc họ là người thực thi giải pháp luôn. Khác với tư vấn, trong khai vấn người coach tin rằng bạn có thể tìm ra câu trả lời nằm ở sâu thẳm bên trong chính bản thân mình.
• Cố vấn (mentoring): Có thể hiểu như là người đi trước dẫn dắt người đi sau dựa trên kinh nghiệm của họ trong một lĩnh vực chuyên môn nào đó. Thường thì họ sẽ đưa ra lời khuyên, chỉ bảo cho người được dẫn dắt. Khác biệt lớn nhất giữa khai vấn và cố vấn đó là coach không hẳn phải là chuyên gia trong lĩnh vực của bạn. Nhờ vậy, cách tiếp cận của coach sẽ không bị ảnh hưởng bởi những định kiến có sẵn trước đó.
• Tham vấn tâm lý (therapist): Tham vấn tập trung vào việc chữa lành nỗi đau trong quá khứ. Nó tập trung vào việc giải quyết những gì đã diễn ra trong quá khứ mà vẫn đang ảnh hưởng đến cuộc sống hiện tại của cá nhân ấy. Ngược lại, khai vấn tập trung vào hiện tại và tin rằng con người có quyền lựa chọn và họ có khả năng thay đổi cuộc sống của mình bằng những lựa chọn trong hiện tại.
• Khai vấn (coaching): Tập trung vào việc bạn có thể thay đổi điều gì ở hiện tại để đạt được một kết quả khác hơn trong tương lai. Khai vấn tập trung vào giải pháp và hành động. Coach là người lắng nghe, đặt câu hỏi và phản hồi chân thành cho bạn. Coach sẽ không đưa ra bất kỳ một lời khuyên nào cho bạn, mà sẽ đồng hành cùng bạn để giúp bạn khám phá ra câu trả lời ở bên trong mình. Đó là lý do vì sao tạm dịch Coaching là Khai Vấn. Khai nghĩa là khai thông, là mở ra. Vấn là câu hỏi, cũng là tự vấn mình. Khai vấn nghĩa là thông qua câu hỏi của coach để tự vấn mình, từ đó khai thông và mở ra những nhận thức mới cho bản thân. Trong quá trình khai vấn, người coach sẽ lắng nghe, đặt câu hỏi, phản hồi cho khách hàng với mục đích là giúp họ tự tìm ra câu trả lời ở bên trong chính mình.

Xem thêm: Huấn luyện (Coaching) là gì? 

Khai Vấn Sẽ Không Dành Cho Bạn Nếu Bạn…

Tôi rất hi vọng rằng khi đọc tới đây, bạn cảm thấy mình đã rất phù hợp với khai vấn (coaching). Nhưng chờ đã, hãy kiểm tra lại một lần cuối xem liệu khai vấn có thật sự dành cho bạn hay không.

Tôi sẽ không làm việc với bạn nếu:

• Bạn đang có một căn bệnh về tâm lý hay thần kinh nghiêm trọng cần đến thuốc hay trị liệu. Người bạn cần là một bác sĩ tâm lý, không phải là khai vấn.
• Bạn không tin rằng mình có quyền lựa chọn hành động của mình và đổ lỗi cho người khác hoặc hoàn cảnh về cuộc sống của mình.
• Bạn không muốn thoát ra khỏi vùng an toàn của mình.
• Bạn chờ đợi tôi đưa cho bạn một lời khuyên nào đó có thể thay đổi bạn một cách thần kỳ mà bạn không cần phải tốn công sức làm gì cả.
• Bạn không cam kết và chịu trách nhiệm 100% cho cuộc đời của mình.
• Bạn nghĩ rằng cuộc đời này quá bất công và bạn được chia những quân bài quá xấu – hay nói cách khác, bạn nhìn bản thân mình như là nạn nhân của cuộc đời
• Xem coach là thùng rác để than vãn và trút bầu tâm sự (tôi rất quan tâm đến cảm xúc của bạn, nhưng tôi còn quan tâm nhiều hơn đến việc bạn sẵn sàng làm gì khác đi sau khi chia sẻ cảm xúc của mình).
• Bạn không tin vào sự kỳ diệu của phát triển bản thân và nghĩ rằng nó chỉ là thứ lòe gạt người khác

Nếu bạn thấy rằng mình rơi vào bất kỳ trường hợp nào kể trên, có lẽ là “chúng ta không thuộc về nhau”.

Tuy nhiên, nếu sau khi đọc xong bạn thấy rằng mình đã sẵn sàng hành động để làm chủ cuộc đời mình, hãy đặt lịch hẹn gặp chúng tôi buổi đầu tiên (hoàn toàn miễn phí).

Nguồn Đinh Hải Đăng